Интнил хьхьунил аьдатру

Му, лакрал дакъагу, цинявппагу мусульман диндалийн иман дирхьуминнал хьуна дакьайва, астрологиялул календарданийн бувну, ц1усса шин хьуна дакьлай. Ч1явуминнал мунийн учай «Навруз байран». Интнил байранналул мархри, мунил тарих, хъинну к1урт1ну аьвзал заманнавун бухлахисса бушиву ч1алач1и бувну бур. Исламрал дин дайдишиннин, жула хьхьич1авасса ник ч1явусса лишаннайн вих хъанахъисса бивк1ун бур. Мий бургъийн, зуруйн, ц1арайн ва мукунма цайми-цайми затирттайнгу иман дирхьуну бивкьун бур. Ц1арайн икрам буллалаву дайдирхьуну дур жула эра дайдишиннин хьхьич1, хюйлчинмур ттуршукулий, Дагъусттаннайн къажар буч1аврищал бавх1уну. Мунийнгу учайсса бур Зороастризм. Лакрал миллатралгу ивк1ун ур бургъил Аллагь, мунайн Зал учайсса бивк1ун бур. Га ч1алач1и айсса ивк1ун ур хъинну бак1рал ххуйсса жагьилнал лишанналий. Барз ч1алач1и бувну бивк1ун бур ххуйдушнил лишанналий. Аьвзал заманнайсса дагъусттанлувтурал вихшаврийн бувну, баргъ дякъил ясир бувнугу, га интту ххассал бан кунма, к1ани к1анттурдай бичлай бик1айсса бивк1ун бур къавт1ирду. Ц1аравусса гужгу, гания бияйсса заралгу, хайргу к1улсса инсантурал интту къавт1и бичаву х1акьинусса кьининин ядурну, интнил хьхьунил ца яла агьаммур лишанну лирч1ун дур. Интнил хьхьуну дуллалисса гьарца аьратрал дур цинналусса бувч1ин баву, дур циннасса дуккайсса дуаьртту ва саннарду. Бусласаврийн бувну, интнил къавт1илул ялтту т1анк1 учирча, къашайнал чурххавусса ц1уц1аву ц1арал ччуччин дурну, дурккун лагайссар т1ун бик1ай, сагъминнал дак1нийсса мурадру щаллу хьуну, даркьусса шин дик1айссар т1ун бик1ай. Къавт1илуйх т1анк1 учайнигу гьарцаннал укунсса санна калан бик1ай. «Ттул ц1уц1аву ц1арахьхьун, ц1уллушиву чурххахьун!». Ац1ра – кьура шинал хьхьич1сса лакрал оьрч1ан ца хъуннасса шадлугъну дик1айва интнил къавт1и бичин х1адуршин даву. Ч1ярумий лакрал щархъал цалва – цалва ужагъирттай бичаву бакъассагу, бяст – ччал баян буллай, мах1ла – мах1лардайгу бичайва. Мюрщи обрч1ру хъинну гъирарай къурдайх, суннайх буклай, кьавкьсса ц1айнна, бюру бат1лай бик1айва,къатравух занай, ччуччинсса щил ци дулайрив ххал дуллай бик1айва. Мий рат1лат1инийгу укунсса санна ккалан бик1айва: « Къатта къалмул буц1иннав, су ппиринжрал буц1иннав. Дуллунан арс уваннав, къадуллунан душ баннав».

Жагьилтуралмурдив бяст – ччал бик1айва, шайссаксса ч1явусса машиналул ккалусру бат1ин, къавт1и хъунмасса хьуншиврул, га ччяни чукъаччаву мурадрай. Мий хьхьич1ва байбишайва пякь чай ярагъ буллай мунийн «ругъу» учайва, бик1айва ялагу чару личайсса. Га хьхьунил яргшиврул – лавхъсса къавт1ирдал чанна лахъан дурну дик1айва щала мюрщи оьрч1ал ч1урдал дурц1усса щар.

Ца хьхьич1унсса к1ану бугьлай бик1айва аьдатрал дукрарду дуваврил. Дуаьрттугу дурккуну къатлуя, оьрч1ая, ризкьилуя, къурния, лич1и-лич1исса дукрардугу дурну, ч1юлу байва столлу. Дукрардаву интнил хьхьунил лишанну хъанай дур барта. Цанна барта шахьаннин ялугьлай бик1айва мюрщи оьрч1ру. Лич1и – лич1исса нац1у – нах1урду кьурт1уну дурсса барта цуманал дурив ххал дуллай, бяст – ччал баян бувну цаннан ца ххал дуллай, миннуя ххари хъанай бик1айва оьрч1ру ва душру. Укунсса саннарду калан бик1айва бартлуха:

Ва барта мяш, барта – къакъа мяш,

Хъуни хъамул хъурзилттугу мяш,

Хъахъи муккул х1исилттугу мяш.

Хъунил хъува хъинссар т1ий, цалва ххяххян бувсса къама, хъюру, шагьнал лач1а бивчну бувсса хьхьахьхьаригу букъавну къабуч1иссия. Ялагу му хьхьуну дан аьркинсса дукрардуну ккалли дайва ккунукрал ххунк1, ккурч, буркив, дукьра х1ан ва мукунна цайми — цаймийгу дукрарду. Хъинну вихну цала дуллалисса аьдатру, эбадатру, Аллагьнал кьамул даншиврий цинявнал мазрайн дагьну дик1айва укунсса дуаь:

Баргъ -гъарагъи дакьиннав,

Ттурзан урттул дуччиннав,

Ппал гъаттарал буц1иннав,

Ц1арал лама гуж хьуннав.

Гъили кьини дагьаннав,

Къурагъшиву къахьуннав.

К1ира сумай шанма ч1али ххяххяннав

Тта бюхъаннав, хъю дюхъаннав, хъузалтрац1ун бавкьусса гьантри чан къабаннав.

Лухччинул ч1ан дуциннав,

Хъунил бак1 дуциннав.

Сурду къалмул ялтту наннав.

Ччат1ул кьимат хъун къабаннав.

Шинная шинайн дух ларгун най дур ва байранналул агьамшиву. Ца чулуха му ккалли дуллай дур диндалуц1ун къадарх1усса аьдатран, цамур чулухагу ц1анасса мюрщи оьрч1ан телефоннавусса ва компьютердавусса т1урк1урдаха, ссахч1ав гъира багьлай бакъар. Заманалул ц1ушиннардал ххуй-ххуйсса, ттининнин буттал буттахъая ирсирай най дирк1сса хьхьич1унсса аьдатру, адабиятрал дарсру интернетрал щат1ал духлаган дурну най дур.